Bị quai bị có vô sinh không? Nguyên nhân và cách điều trị

Quai bị một bệnh nhiễm virus phổ biến, đặc biệt ở trẻ em, nhưng người lớn cũng có thể mắc bệnh này. Một trong những lo lắng lớn nhất của nam giới khi mắc quai bị là khả năng gây vô sinh. Bệnh quai bị không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu như sốt, sưng tuyến nước bọt, mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản nếu không được điều trị kịp thời. 

Bị quai bị có vô sinh không? Vì sao?

Trong dân gian, nhiều người truyền miệng rằng bệnh quai bị có thể gây vô sinh. Vậy thực hư của câu chuyện này như thế nào?

Viêm tinh hoàn sau quai bị được coi là biến chứng rõ ràng nhất của bệnh và là nguyên nhân có thể gây vô sinh nam. Các xét nghiệm bệnh lý dựa trên sinh thiết tinh hoàn của bệnh nhân viêm tinh hoàn do quai bị cho thấy các tổn thương vĩnh viễn ở các mức độ khác nhau đối với các ống sinh tinh, phù nề, thâm nhiễm tế bào lympho quanh mạch và thâm nhiễm lan tỏa ở mô kẽ với xuất huyết khu trú, đặc biệt trong các trường hợp cấp tính.

Đối với một số ít nam giới, nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản có thể phát sinh do hậu quả của bệnh. Một trong những biến chứng phổ biến nhất là viêm tinh hoàn, trong trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến teo tinh hoàn, làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.

Theo bác sĩ, Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản BVĐK Tâm Anh, teo tinh hoàn là một bệnh thuộc nhóm gây vô sinh khó chữa ở nam giới. Phần lớn các trường hợp teo tinh hoàn xảy ra do biến chứng viêm tinh hoàn sau khi bị bệnh quai bị. 

Biến chứng này có tỷ lệ gây vô sinh trên 35% các trường hợp mắc. Khi tinh hoàn bị sưng to, các tế bào mầm trong tinh hoàn bị tổn thương không thể hồi phục, dẫn đến tình trạng tinh hoàn bị xơ và teo nhỏ dần.

Ngoài ra, tinh hoàn có thể bị teo do nam giới bị viêm nhiễm tạp trùng hoặc vi trùng lao. Một số trường hợp khác có bất thường về vị trí như tinh hoàn lạc chỗ, không nằm tại bìu mà ở bụng hoặc ống bẹn, cũng khiến tinh hoàn nhỏ dần. Bên cạnh đó, các bệnh lý như giãn tĩnh mạch thừng tinh và lậu cũng ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng và kích thước tinh hoàn.

Người bệnh chỉ teo một bên tinh hoàn, tinh hoàn bên còn lại vẫn có khả năng tạo tinh trùng. Tuy nhiên, với nam giới ở tuổi trưởng thành, nếu bị viêm tinh hoàn nặng cả hai bên sẽ làm xơ hóa hai bên tinh hoàn, khiến tinh hoàn không sản xuất được tinh trùng và có thể dẫn đến vô sinh.

Bệnh quai bị có thể dẫn đến viêm tinh hoàn, một biến chứng nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới. Việc hiểu rõ về các biến chứng của bệnh quai bị và điều trị kịp thời là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản. Nếu bạn hoặc người thân gặp các triệu chứng của bệnh quai bị, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Các biến chứng thường gặp khác của quai bị 

Ngoài viêm tinh hoàn, bệnh quai bị còn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác như:

Viêm màng não: Gây ra đau đầu, sốt cao và cứng cổ.

Viêm buồng trứng: Ở nữ giới, dẫn đến đau bụng dưới và có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Viêm tụy: Gây đau bụng dữ dội, buồn nôn và nôn mửa.

Viêm não: Gây ra triệu chứng thần kinh nghiêm trọng như co giật, mất ý thức.

Trong một số trường hợp, virus quai bị có thể tấn công và làm tổn thương hệ thần kinh trung ương, dẫn đến các biến chứng như:

Điếc tạm thời: Mất khả năng nghe tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Viêm tủy sống cắt ngang: Gây yếu cơ hoặc tê liệt.

Viêm đa rễ thần kinh: Gây đau và yếu cơ ở nhiều vùng trên cơ thể.

Đây là những biến chứng nghiêm trọng có thể để lại hậu quả lớn đối với sức khỏe và thể chất của người bệnh. Do đó, khi phát hiện các dấu hiệu của bệnh quai bị, người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán, theo dõi và điều trị kịp thời.

Nhận biết sớm và điều trị kịp thời bệnh quai bị có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Hãy luôn chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế ngay khi có dấu hiệu bệnh.

Vô sinh do bị quai bị có chữa được không?

Nhiều nam giới bị teo tinh hoàn do biến chứng quai bị rất bàng hoàng khi đối diện với nguy cơ vô sinh. Theo bác sĩ Vỹ, mặc dù tình trạng này rất khó chữa nhưng vẫn có hy vọng. Vô sinh nam do tổn thương sinh tinh là một thách thức lớn trong điều trị, nhưng may mắn là quá trình sinh tinh không hoàn toàn ngưng lại mà vẫn có thể diễn ra ở một khu vực nhỏ nào đó trong tinh hoàn.

Phương pháp điều trị hiện đại:Hiện nay, với sự phát triển của y học, kỹ thuật vi phẫu trích mô tinh hoàn tìm tinh trùng (micro-TESE) được coi là phương pháp điều trị “vàng” đối với nhóm bệnh nhân vô sinh do tổn thương hiện tượng sinh tinh. Tại IVFTA-HCM, kỹ thuật micro-TESE đã mang lại hiệu quả tích cực trong việc điều trị vô tinh cho nam giới. 

Tỷ lệ tìm thấy tinh trùng trong các trường hợp vô sinh do teo hai tinh hoàn, không sinh tinh tại IVFTA lên đến 60-70%. Tinh trùng thu được từ micro-TESE sẽ được xử lý và tiến hành thụ tinh trong ống nghiệm. Các nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ thành công của phương pháp này gần tương đương với các trường hợp thụ tinh ống nghiệm dùng mẫu tinh trùng thu được từ tinh dịch.

Tầm quan trọng của khám sức khỏe định kỳ:Theo bác sĩ Vỹ, một vấn đề rất phổ biến ở nam giới Việt Nam là chỉ quan tâm điều trị khỏi bệnh quai bị mà không chú trọng đến các biến chứng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.

Nhiều nam giới không quan tâm đến việc khám sức khỏe tiền hôn nhân, dẫn đến tình trạng phát hiện muộn các vấn đề về vô sinh khi đã kết hôn. “Khi có biểu hiện quai bị và viêm tinh hoàn, nam giới cần đến ngay các bệnh viện chuyên khoa để can thiệp kịp thời, giữ hy vọng làm cha nhờ lưu trữ tinh trùng,” bác sĩ Vỹ cho biết.

Đánh giá toàn diện và trữ tinh trùng:Đối với nam giới bị quai bị và có biến chứng teo tinh hoàn, nếu kết quả tinh dịch đồ không tìm thấy tinh trùng, các bác sĩ tại IVFTA sẽ khám và đánh giá toàn diện lại. 

Ngay cả những bệnh nhân chưa có nhu cầu sinh con, nhưng đã từng mắc quai bị và không thấy sản sinh tinh trùng, nên đến gặp bác sĩ chuyên về sức khỏe sinh sản để đánh giá và cân nhắc việc trữ tinh trùng.

Lời khuyên từ bác sĩ:Bác sĩ khuyên nam giới nên duy trì thói quen đi khám nam khoa định kỳ 1-2 năm một lần để kiểm tra tình trạng tinh hoàn và nội tiết tố. Đặc biệt, những bệnh nhân cần có chế độ tập luyện phù hợp, sử dụng thuốc điều chỉnh nội tiết trục hạ đồi – tuyến yên – sinh dục thay vì chỉ bổ sung testosterone đơn thuần.

Chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh:Duy trì một chế độ dinh dưỡng cân bằng và lối sống lành mạnh là rất quan trọng. Điều này giúp bảo vệ khả năng sinh tinh của nam giới, cải thiện chất lượng cuộc sống, quan hệ vợ chồng và hạnh phúc gia đình.

Hiểu rõ về biến chứng quai bị và những phương pháp điều trị hiện đại có thể giúp nam giới đối mặt với nguy cơ vô sinh một cách hiệu quả. Việc khám sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản. 

Một số lưu ý cho người bệnh bị quai bị

Đối với những bệnh nhân mắc quai bị, điều quan trọng là không nên lo lắng và đừng tự ý điều trị để tránh những biến chứng nguy hiểm không đáng có. Sau khi thăm khám, cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc hay kết hợp các phương pháp điều trị khác nhau mà chưa có sự tham vấn của bác sĩ.

Biện pháp cách ly và nghỉ ngơi:Trong thời gian mắc bệnh, người bệnh cần được cách ly để tránh lây nhiễm cho người khác. Nghỉ ngơi hợp lý, đặc biệt với nam giới có biến chứng viêm tinh hoàn, cần nghỉ ngơi tại giường cho đến khi hết sốt và mặc quần lót chuyên dụng để treo tinh hoàn.

Chế độ dinh dưỡng và vệ sinh

Chế độ dinh dưỡng:Ưu tiên thức ăn mềm, lỏng, tránh đồ chua, cay nóng. Uống nhiều nước và vệ sinh răng miệng, súc nước muối hàng ngày.

Vệ sinh cá nhân: Đeo khẩu trang và rửa tay khử khuẩn thường xuyên để ngăn ngừa lây nhiễm.

Nam giới nên duy trì thói quen thăm khám định kỳ, kiểm tra và bảo tồn khả năng sinh sản cũng như sức khỏe tổng thể. Tinh hoàn không chỉ duy trì nòi giống mà còn đảm bảo tiết hormone, giúp duy trì vẻ ngoài nam tính và sức khỏe tốt.

Phát hiện sớm và điều trị kịp thời:Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể tăng cơ hội thành công. Từ tuổi dậy thì (13-15 tuổi), tinh hoàn phát triển mạnh về kích cỡ và dễ dàng phát hiện ra các bất thường. Do đó, nam giới nên đi khám ngay trong giai đoạn này nếu phát hiện tinh hoàn teo nhỏ.

Cách phòng chống bệnh quai bị 

Khi mắc quai bị, việc đầu tiên cần làm là cách ly người bệnh và đưa ngay đến các cơ sở y tế để kiểm tra. Để phòng tránh bệnh hiệu quả, cần hạn chế tiếp xúc với người bệnh và không dùng chung các đồ dùng cá nhân.

Hướng dẫn cách ly và chăm sóc người mắc quai bị

Cách ly người bệnh:Khi nghi ngờ có người mắc quai bị, nhanh chóng cách ly người bệnh và cho họ nghỉ ngơi tại nhà. Sau đó, đưa người bệnh đến bệnh viện để kiểm tra.

Chăm sóc dinh dưỡng: Cho người bệnh uống nhiều nước và ăn các loại thức ăn lỏng, mềm, dễ nuốt. Hạn chế nhai nhiều để giảm đau.

Tránh tiếp xúc với gió và nước lạnh: Để tránh tình trạng hàm bị sưng to hơn, cần cách ly người bệnh với gió và nước lạnh. Vệ sinh răng miệng sạch sẽ để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Tiêm phòng Vaccine

Tiêm phòng vaccine là phương pháp an toàn và hiệu quả để phòng tránh bệnh quai bị lây lan. Đặc biệt, phụ nữ trước khi mang thai nên tiêm phòng vaccine quai bị để tránh nguy cơ lây truyền bệnh từ mẹ sang con. Hiện nay, tại Vinmec cung cấp vaccine phòng chống quai bị và các bệnh truyền nhiễm khác như sởi, đảm bảo sức khỏe cho người bệnh trước và sau tiêm.

Dịch vụ tiêm vaccine tại vinmec

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec triển khai dịch vụ tiêm vaccine MMR II của Mỹ, sản xuất bởi Merck Sharp and Dohme. Ưu điểm khi tiêm vaccine tại Vinmec bao gồm:

Theo dõi sau tiêm: 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.

Thăm khám sàng lọc: Trẻ được thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vaccine phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc sau tiêm chủng theo khuyến cáo của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế thế giới.

Đội ngũ chuyên nghiệp: Bác sĩ và điều dưỡng nhi chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả trong quá trình tiêm chủng.

Hệ thống y tế hiện đại: Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng. Hệ thống y tế Vinmec luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời và đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.

Phòng tiêm chủng tiện nghi: Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu vui chơi giúp trẻ có cảm giác thoải mái và tâm lý tốt trước và sau khi tiêm.

Bảo quản vaccine tiêu chuẩn: Vaccine được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vaccine trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.

Thông tin tiêm chủng: Khách hàng nhận được tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Quai bị là bệnh cần được xử lý kịp thời và đúng cách để tránh các biến chứng nguy hiểm. Hãy tuân thủ các biện pháp cách ly và chăm sóc người bệnh đúng cách, và đừng quên tiêm phòng vaccine để phòng tránh bệnh hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu mắc quai bị, hãy đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Việc xử lý kịp thời và đúng cách khi mắc quai bị là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Bằng cách tuân thủ các biện pháp cách ly, chăm sóc người bệnh đúng cách, và tiêm phòng vaccine, chúng ta có thể bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng. Hy vọng rằng những thông tin trong bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cách phòng ngừa và điều trị bệnh quai bị. Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết. Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh và an toàn!